سندبلاست : روشی مؤثر برای از بین بردن زنگ‌زدگی و تمیزکاری سطوح صنعتی

در صنایع مختلف، حفظ کیفیت و دوام سطوح فلزی و غیرفلزی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، مقابله با پدیده‌هایی مانند زنگ‌زدگی، آلودگی‌های سطحی و فرسودگی است که می‌توانند عملکرد و عمر مفید قطعات را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. برای حل این مشکلات، روش‌های متعددی وجود دارد که یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین آن‌ها، فرآیند سندبلاست (Sand Blast) است. در این مقاله، به بررسی جامع فرآیند سندبلاست، کاربردهای آن، مزایا و معایب، انواع مواد ساینده و همچنین روش‌های جایگزین برای از بین بردن زنگ‌زدگی می‌پردازیم.
سندبلاست

آنچه در این مطلب میخوانید:

سندبلاست به عنوان یک تکنیک صنعتی پیشرفته، با استفاده از ذرات ساینده و فشار بالا، سطوح را تمیز، صیقل داده و برای پرداخت‌های بعدی آماده می‌کند. این روش نه تنها در از بین بردن زنگ‌زدگی و آلودگی‌ها کاربرد دارد، بلکه در ایجاد بافت‌های خاص روی سطوح و افزایش چسبندگی رنگ نیز بسیار مؤثر است. با این حال، انتخاب مواد ساینده مناسب و رعایت نکات ایمنی در این فرآیند، از جمله مواردی است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.

علت زنگ زدگی آهن چیست؟

هنگامی که آهن با اکسیژن موجود در آب، آب شور، اسیدها یا سایر مواد شیمیایی خشن واکنش نشان دهد، فرایند زنگ زدگی آغاز می شود. همانطور که اکسید آهن از سطح فلز جدا می شود؛ مولکول های آهن جدید را در معرض دید قرار می‌ دهد. این موضوع باعث ادامه روند واکنش می شود. در نهایت، نواحی بزرگی از زنگ تشکیل می شوند که ممکن است باعث از هم پاشیدگی کل ساختار فلزی شوند. زنگ زدگی علاوه بر تغییر رنگ فلز، موجبات فرسایش، پوسته پوسته شدن و ضعف و خوردگی فلز را به همراه دارد.

روش‌های از بین بردن زنگ زدگی آهن

در صنعت برای برطرف کردن زنگ آهن از روش های کاربردی مختلفی استفاده می شود. از جمله می‌توان به سندبلاست، شات بلاست، واتر جت،لیزر زنی، الکترولیز و… اشاره کرد. ازجمله راهکارهای دیگر که برای حذف زنگ زدگی آهن به کار می روند می توان روش های شیمیایی مانند اسیدشویی و استفاده از مواد شوینده را نام برد. مهم ترین روش های از بین بردن زنگ زدگی زیاد آهن را در ادامه می بینید.

  • سندبلاست
  • شات بلاست
  • واترجت
  • لیزرزنی
  • اسیدشویی
  • برس سیمی
  • سنباده
  • اسید سیتریک
  • روش های سنتی مانند سرکه سفید، جوش شیرین و…

از هر روشی که استفاده می کنید، مراقب حد مجاز زنگ زدگی مقاطع به خصوص میلگرد و تیرآهن باشد.

زنگ زدایی با سندبلاست

سند بلاست یکی از روش های ساب ‌پاشی بوده که برای تمیز کردن سطوح فلزی از زنگ ‌زدگی و آلودگی سطحی به کار گرفته می شود. سندبلاست نوعی فرآیند سطحی است که با استفاده از ساینده های طبیعی با فشار بالای هوا، سطح را تمیزکاری می کند.

سندبلاست، شن ‌زنی یا شن پاشی، به صورت پرتاب شن و ماسه از طریق جریان فشرده هوا به سمت سطح فلزی تعریف می شود. هوای فشرده در سندبلاست به عنوان نیروی محرکه پرتاب ماسه، مورد استفاده قرار می گیرد. در اصل هوای فشرده مواد ساینده همچون شن و ماسه را با فشار بسیار بالایی به سمت فلز زنگ زده پرتاب می کند.

این روش سنتی نه تنها برای تمیز نمودن سطح از زنگ زدگی، بلکه در تمیزکاری سطوح از گرد و غبار، روغن و گریس نیز مورد استفاده قرار می گیرد. سندبلاست بطور گسترده در تمیزکاری و آماده سازی سطح پیش از رنگ‌ آمیزی مورد استفاده قرار می گیرد.

در این روش برای رفع زنگ آهن از سطوح فلزی از مواد طبیعی مثل سیلیس و اکسید فلزات در اندازه‌ های مختلف استفاده می شود. این راهکار فشار هوا و اندازه مواد ساینده، ضخامت لایه سطحی تمیز کاری شده را کنترل می کند .سدبلاست روشی است که از مواد شیمیایی عاری بوده و امکان دسترسی به مناطق دورتر به هنگام تمیزکاری را ایجاد می‌ کند. این روش از بیش از صد سال پیش، برای تمیز کردن سطوح به کار رفته است.

از جمله معایب سندبلاست می توان به امکان پارگی سطح در هنگام انجام فرآیند تمیزکاری سطحی اشاره کرد. از جهت نکات بهداشتی، استنشاق ذرات ساینده که در هنگام تمیزکاری در فضا پراکنده می شوند، برای سلامتی مضر هستند. همچنین این روش در اغلب مواقع برای سطوح فلزی با سختی بالا مورد استفاده قرار می گیرد.

سندبلاست

کاربردهای سند بلاست

  1. تمیز کردن سطوح فلزی: برای از بین بردن زنگ‌زدگی، رنگ قدیمی یا آلودگی‌های دیگر.
  2. آماده‌سازی سطح قبل از رنگ‌آمیزی: برای ایجاد سطحی مناسب برای چسبیدن رنگ.
  3. ایجاد بافت روی سطوح: برای اهداف تزئینی یا افزایش اصطکاک.
  4. پاک‌سازی قطعات صنعتی: در صنایعی مانند خودروسازی، کشتی‌سازی و ساخت‌وساز.

انواع مواد ساینده

  • ماسه سیلیس
  • اکسید آلومینیوم
  • شیشه‌های ریز
  • پوسته گردو
  • ساچمه‌های فولادی

مزایای سند بلاست

  • سرعت بالا در تمیزکاری سطوح.
  • قابلیت استفاده روی انواع مواد (فلز، چوب، شیشه و غیره).
  • ایجاد سطحی یکنواخت و آماده برای پرداخت‌های بعدی.

معایب و خطرات

  • ایجاد گرد و غبار زیاد که می‌تواند برای سلامتی مضر باشد.
  • نیاز به تجهیزات ایمنی مانند ماسک، دستکش و لباس محافظ.
  • امکان آسیب به سطوح حساس اگر فشار یا مواد ساینده به درستی انتخاب نشوند.

استفاده از سیلیس در سندبلاست

سیلیس (سیلیسیم دی‌اکسید یا SiO₂) یکی از رایج‌ترین مواد ساینده مورد استفاده در فرآیند سندبلاست (ساب‌پاشی یا شن‌پاشی) است. این فرآیند برای تمیز کردن، پرداخت یا آماده‌سازی سطوح فلزی، بتنی و سایر مواد استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از سیلیس در سندبلاست به دلیل خطرات سلامتی و زیست‌محیطی، در بسیاری از کشورها محدود یا ممنوع شده است.

مزایای استفاده از سیلیس در سندبلاست

  1. موثر بودن: سیلیس به دلیل سختی بالا، قادر به حذف زنگ‌زدگی، رنگ‌های قدیمی و آلودگی‌های سخت از سطح مواد است.
  2. در دسترس بودن: سیلیس به وفور در طبیعت یافت می‌شود و هزینه آن نسبتاً پایین است.
  3. تنوع دانه‌بندی: سیلیس در اندازه‌های مختلف دانه‌بندی موجود است که امکان استفاده برای کاربردهای مختلف را فراهم می‌کند.

نکات ایمنی در صورت استفاده از سیلیس

اگر از سیلیس استفاده می‌شود، رعایت نکات ایمنی زیر ضروری است:

  • استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (ماسک‌های تنفسی، دستکش، عینک و لباس‌های محافظ).
  • نصب سیستم‌های تهویه مناسب برای کاهش گرد و غبار.
  • آموزش کارگران درباره خطرات سیلیس و روش‌های ایمن کار.

نتیجه‌گیری

سندبلاست به عنوان یک روش موثر و پرکاربرد در صنعت، برای تمیز کردن و آماده‌سازی سطوح فلزی استفاده می‌شود. با این حال، انتخاب مواد ساینده مناسب و رعایت نکات ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از سیلیس اگرچه موثر است، اما به دلیل خطرات سلامتی، باید با احتیاط و رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود. در نهایت، انتخاب روش مناسب برای از بین بردن زنگ‌زدگی به نوع سطح، میزان زنگ‌زدگی و شرایط محیطی بستگی دارد

مطالب بیشتر